De katholieke traditie kent veel helden en heiligen. Mensen die iets voorbeeldigs hebben, en waar je je aan kunt spiegelen. Hieronder vind je twee verhalen over Franciscus van Assisi die je thuis of in de klas kunt lezen en waar je met de kinderen over door kunt praten. Wat valt hen op in het verhaal? Welke levenswijsheid hoor je er in? Wat kun je daar in je eigen dagelijks leven mee? Wij zijn benieuwd naar hun reacties!
Vriendschap en geluk
Franciscus werd geboren in 1182 in Assisi, een kleine ommuurde stad boven op een heuvel in Italië. Die muur was er om de gevaren van het platteland, de struikrovers, de bedelaars en de melaatsen buiten de stadsmuren te houden. Franciscus groeide op als zoon van een rijke stoffenkoopman die zaken deed met Frankrijk en hem naar dit land vernoemde. Hij had alles wat zijn hartje begeerde maar tevreden was hij niet. Hij zocht het avontuur en wilde ridder worden, maar dat werd geen succes. Tot diep in de nacht liep hij zingend en feestend met zijn vrienden door de straten van Assisi, maar ook dit maakte hem niet gelukkig.
Toen kreeg hij een droom, waarin God hem vertelde dat geluk daar te vinden is waar je dat het minst verwacht. Toen hij de dag na die droom een zieke man, een melaatse, tegenkwam, besloot hij om van zijn paard te stappen, ondanks dat hij een afkeer voelde van deze man. En hij zocht in zijn zak naar iets om deze man te geven. Nadat hij hem een goudstuk had gegeven omhelsde de melaatse hem. Op dat moment veranderde zijn leven. Hij had geluk gevonden in de ontmoeting met een arme, zieke man. Voortaan wilde hij zelf leven als één van de allerarmsten om zo volledig afhankelijk te zijn van wat je krijgt van God. Eindelijk voelde hij zich vrij en gelukkig.
Hij leefde dicht bij de natuur. Arme mensen en dieren waren zijn vrienden. Franciscus sprak ze aan als broeders en zusters. Als hij preekte over God en liefde kwamen de vogels naar hem toe. Het is niet voor niks dat wij Dierendag vieren op 4 oktober, de sterfdag van Franciscus. (https://schooltv.nl/video/waarom-vieren-we-dierendag-op-4-oktober-de-heilige-franciscus-van-assisi/)
Franciscus als vredesstichter
Behalve dat hij ervoor koos zijn leven te delen met de allerarmsten, en een grote dierenvriend was, was Franciscus ook een vredestichter. In het onderstaande verhaal gaat Franciscus op bezoek bij de sultan Kamil. Deze moslim werd als de vijand gezien van de kruisvaarders. Wat er precies gebeurd is weten we niet. We weten niet precies waar de mannen over spraken toen ze elkaar ontmoetten. Wat we in ieder geval uit het verhaal af kunnen leiden, is dat ze tijdens hun ontmoeting elkaars hart geraakt hebben.
De wonderlijke ontmoeting van Kamil en Francesco
Dit is een verhaal uit 1219, dat is bijna 800 jaar geleden. Het speelt zich af in Damietta in Egypte, een stad aan de grote rivier de Nijl, dichtbij de Middellandse zee. Twee grote vuurtorens bewaken de haven van Damietta. In de stad wonen moslims, christenen en joden – niet bepaald vrienden, maar wel goede buren van elkaar. Het gaat echter helemaal niet goed met de mensen in Damietta. Een buitenlands leger van kruisvaarders – dat zijn Europese christenen die Jeruzalem willen hebben omdat daar het kruis van Jezus gestaan heeft – dat leger van kruisvaarders wil onder leiding van Jan van Brienne Damietta veroveren. Jan van Brienne noemt zich koning van Jeruzalem. En eigenlijk is zijn plan alleen maar om Damietta te ruilen voor Jeruzalem.
Mooi plan. Maar de bevolking van Damietta lijdt hevig onder de belegering van hun stad. De sultan van Egypte, Malik al Kamil, is een wijs man en beslist niet oorlogszuchtig. Hij doet vredesvoorstellen, maar daar gaan de kruisvaarders niet op in. Zij willen alles.
Nu was er in het kamp van de kruisvaarders ook een wijze man, die beslist niet oorlogszuchtig was. Hij werd Francesco genoemd, was zoiets als Fransje betekent, en hij wilde maar één ding: God dienen, hoe dan ook. Francesco is een beetje wereldvreemd, want hij is ongewapend en zonder geld naar het kruisvaarderskamp toe gekomen om de soldaten te zeggen dat ze niet moeten vechten. Dit was zo krankzinnig, dat de soldaten hem als ongevaarlijke zot lieten begaan. Maar Francesco zei: “Ik zal bij de sultan op bezoek gaan, en hem vertellen hoe mooi het christelijk geloof is. Dan zal hij zich wel bekeren, en is er dus geen enkele reden meer om oorlog te voeren.” “Je bent gek!” riepen de soldaten, maar Francesco liep enthousiast en zonder aarzeling naar het kamp van Kamil en zijn moslimleger.
De soldaten van Kamil konden hun ogen niet geloven. Daar liep een kleine man in een bruine pij alleen en ongewapend op hen af, terwijl hij riep: “Sultan! Sultan!” Ze namen hem mee en brachten hem naar sultan Kamil. Maar de sultan lachte Francesco niet uit. Hij was geroerd door zijn wereldvreemde enthousiasme, en wilde wel luisteren naar hij te zeggen had. Kwam hij toch met vredesvoorstellen?
Met behulp van een tolk spraken Kamil en Francesco met elkaar. Waar hadden ze het over? Niemand weet het. Of toch wel. Want als Francesco sprak, had hij het altijd alleen maar over vrede, over God, over Jezus en Maria, en dat de mens zich moet bekeren tot de Allerhoogste God, Schepper van hemel en aarde, over de schoonheid van het goede leven en over de hemel die ons wacht. Je kunt wel zeggen dat Kamil een moslim was en Francesco een christen, maar allebei geloofden ze heilig in die ene God, die barmhartig is en de ware vrede brengt.
Hoe dan ook, te midden van het oorlogsgeweld zaten hier twee mensen, twee zogenaamde vijanden, in alle vrede met elkaar te praten, en ze herkenden in elkaar de warme gloed van het oprechte geloof. En zij wilden niets anders dan het goede leven met elkaar delen. Maar een ontmoeting is altijd maar even. En na een paar dagen namen Kamil en Francesco afscheid van elkaar. Kamil zei Francesco dat hij en zijn broeders altijd welkom waren om deze boodschap te brengen in de steden van zijn rijk. Hij deed Francesco uitgeleide en droeg zijn soldaten op hem ongedeerd terug te brengen naar het kamp van de kruisvaarders. Die waren met stomheid geslagen. Drie dagen was Francesco in het hol van de leeuw geweest en hij kwam ongedeerd terug! Maar Francesco zei niets van dit hele gebeuren. Want hij wist dat de oren van de kruisvaarders doof waren. En zelfs als ze zouden luisteren, zouden ze toch niet begrijpen wat Kamil en hij voor bijzonders meegemaakt hadden. Er zijn vele religies, maar er is maar één God, die barmhartig is en de ware vrede brengt.
Gespreksvragen
- Wat is je opgevallen in het verhaal? Wat vond je mooi, grappig, vreemd, herkenbaar, etc.?
- Vond je Franciscus dapper of juist dom? Leg uit.
- Zou jij het durven? Zonder geld of wapens tegenover een vijandig leger te gaan staan?
- Wat is voor jou de belangrijkste les die je leert van het verhaal? Kun je een situatie bedenken in je eigen leven die hier op lijkt?
Het verhaal over de ontmoeting tussen Franciscus en de Sultan is in vele vormen overgeleverd. Deze bewerking is van Willem Marie Speelman, directeur van het Franciscaans Studiecentrum
