Wanneer je thuis of op school wilt beginnen om een vastenprogramma te bedenken, begin dan met de kinderen te vragen waar ze zelf aan denken. Waar ze al betrokken bij zijn, en waar ze denken dat ze zelf invloed kunnen hebben. Vaak verrassen ze je, en je moet eerder alert zijn dat ze niet te hoge eisen aan zichzelf en elkaar stellen dan te lage.
Startgesprek: bij de schepping beginnen
Duurzaamheid klinkt als een heel zakelijk onderwerp. Er is een probleem met plastic, met klimaat of met honger in de wereld. Wij willen helpen om dat op te lossen door iets aan duurzaamheid te doen. Maar ja… eigenlijk is het grootste probleem dat we een manier van denken hebben ontwikkeld die deze problemen veroorzaakt. In die manier van denken zijn alle levende wezens, alle stoffen en materialen er om de mens te dienen en een gemakkelijk leven te creëren. Waarde bepalen we in geld, maar de natuur, de aarde krijgt geen geld voor de grondstoffen of planten en vruchten die zij levert.
Wanneer je begint met het scheppingsverhaal te vertellen, dan kun je daarin benadrukken dat alle leven, het licht en de lucht, het water en de aarde allemaal zo zijn geordend dat leven mogelijk wordt. Er moet veel gebeuren voordat op dag zes de mens daarbinnen geschapen kan worden. De mens heeft dus al die omstandigheden nodig om te kunnen leven. En dan blijkt dat de mens geschapen wordt naar het beeld van de God die zojuist alles geordend heeft, die alles op zijn plek heeft gezet. Dat is dan ook onze opdracht; te doen wat God deed: als een verantwoordelijke zorg dragen voor het geheel en alle wezens die daarin hun plek hebben. Met een ander woord kun je dat ‘heersen’ noemen. Er voor zorgen als een ‘heer’ die alles goed wil beheren.
Ecologie en circulair denken
Die samenhang tussen verschillende levenssoorten, levenssferen noemen we ecologie. Ecologie is iets complex. Een stuk oerwoud is een samenspel tussen heel veel factoren: dieren op de grond, dieren in de lucht, bomen, grondsoorten, waterstromen, schimmels en bacteriën etc. het is onmogelijk om een stuk oerwoud te maken. Dat is veel te ingewikkeld. Een belangrijk kenmerk van natuurlijke systemen is dat ze circulair zijn. Het ‘afval’ van de ene soort is voeding voor een andere soort. Nadat iets opgebruikt is valt het uiteen in delen die een andere levenssoort mogelijk maken.
Wij mensen denken vaak niet circulair. Vanuit de industriële revolutie zijn veel producten en technieken er op gericht om iets te maken dat na afloop van de levensduur restafval is. Dat op een grote hoop komt en soms ook tot vervuiling en vernietiging van leefmilieu zorgt. Denk aan plastic in de oceanen. We hebben een wegwerpmaatschappij ingericht. Maar, zo hoorde ik eens iemand zeggen: ‘weg’ bestaat niet. Wat we weggooien blijft altijd ergens. En we zijn verantwoordelijk voor wat het dan aanricht.
Een eigen programma ontwerpen met kinderen
Dat zijn zo wat achtergrondgedachten. Een aantal mogelijkheden om heir met kinderen ook concreet aan de slag te gaan vind je bij 7dagencirculair en bij voorbeeld bij http://www.17doelendiejedeelt.nl/ daar vind je ook leuke filmpjes.
Als klas is het mooi om een gezamenlijk programma te doen. Daarbij kun je ook verschillende groepjes verschillende doelen laten kiezen waar ze tijdens de veertig dagen een uitdaging in zoeken. Thuis kun je ook denken aan weekthema’s: een week duurzaam eten, een week afval beperken, een week meer sociaal zijn, een week de natuur extra aandacht geven. Maak er leuke projectjes van, waar je samen met de kinderen nadenkt over de impact van jouw handelen op al het andere leven om je heen. Zo dat je steeds meer besef krijgt van het belang van het hele leefmilieu voor ons eigen leven.
Laat ons weten wat je gaat doen en wat je er van leert!
