Op school en op straat leren kinderen omgaan met conflicten, ze leren opkomen voor zichzelf en ze ervaren hoe ze het samen ook op kunnen lossen. De volwassenen om hen heen zijn belangrijke voorbeelden. Als volwassene leef je iets voor en kun je hen ook helpen om nieuwe oplossingen te bedenken.
De school heeft daarvoor vaak een methode of programma, zoals bij voorbeeld De vreedzame school, kanjertraining of ‘Rots en water’. Deze programma’s hebben bepaalde waarden en methodieken die helpen om een goede groepsdynamiek te stimuleren, pesten te verminderen en kinderen te leren hoe verschillend je kunt zijn. Het is interessant om te zien hoe deze programma’s aansluiten bij jouw eigen manier van opvoeden. Ik hoorde eens een leerkracht mopperen dat ze leerlingen nog zo vreedzaam kon leren met problemen om te gaan, maar dat het toch niet ging werken als ouders thuis tegen kinderen zeggen: ‘sla d’r op als ze moeilijk doen!’ Mijn tegenvraag verraste deze leerkracht. “Hoe zorgen jullie er voor dat je hierin afgestemd bent op de thuissituaties? Weten ouders hoe jullie hier mee om gaan?”
In het gesprek dat volgde kwamen onmiddelijk associaties met het programma De luizenmoeder. Ouders die naar aanleiding van het gedrag van hun kinderen zelf een kanjertraining ondergaan. Kijk maar eens hoe dat er uit kan zien:
Kun je vrede leren?
David van Reijbroeck schreef samen met trainer thomas d’ansembourg het boekje ‘Vrede kun je leren’. Hij vertelde hierover bij De wereld draait door. Zijn vraag is: waarom leren we kinderen niet veel meer over geweldloze communicatie, over mindfullness, over compassie? Drie manieren om dieper te gaan dan het oefenen van goed gedrag. Ook voor thuis zijn dit interessante benaderingen. Alle drie zijn geworteld in religieuze tradities, en proberen de wijsheid daarvan toegankelijk maken voor ‘buitenstaanders’.
Hieronder vind je drie citaten uit het boekje. Waar zou je met de kinderen wel eens aan willen werken? Wat zou volgens jou (als ouder) passen op de school van jouw kinderen? Denk je dat de meester of juf daar voor open staat?
Geweldloze communicatie – Marshal Rosenberg
‘Geweldloze communicatie zet ons er toe aan na te deken over de manier waarop we ons uiten en naar de ander luisteren. woorden zijn niet langer routinematige, automatische reacties, maar worden weloverwogen antwoorden die voortkomen uit een bewustwording van onze waarnemingen, emoties en verlangens’, zegt Marshall Rosenberg. 
Geweldloze communicatie blijkt … een manier van leven, die toegang geeft tot een nieuwe ruimte om met elkaar om te gaan, waar aan ieders behoeften kan worden voldaan. Het kan ons leren om niet te oordelen maar onze eigen behoeften en die van de ander – achter zijn of haar woorden – te herkennen en begrijpen, scherp te luisteren en echte empathie te ontwikkelen.
Over de manier waarop je met kinderen hierin kunt oefenen schreef Justine Mol het boekje ‘De giraf en de jakhals in ons’.
Effecten in de klas
in Vrede kun je leren beschrijft David van Reijbroeck ook diverse praktijkervaringen met geweldloze communicatie op school. ‘Kort samengevat stellen de leerkrachten vast dat de kinderen die aan het programma hebben deelgenomen duidelijk opener zijn, en vrijer in het uiten van hun gevoelens, meer aandacht hebben voor anderen, meer aanwezig zijn en meer betrokken bij hun werk. (…) In de klas waren ook positieve veranderingen merkbaar op het vlak van wederzijds vertrouwen en samenwerking. Leerkrachten leren de leerlingen beter kennen en kinderen stelden zelf vast hoe belangrijk het is om uiting te geven aan hun innerlijke wereld in het bijzijn van docenten, zodat die hen beter kunnen helpen.’
Mindfullness en Thich nath hanh
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mediteren, het in stilte zitten en helemaal in het hier en nu komen, aanwezig zijn, aantoonbaar de werking van de hersenen verandert, net zoals dat gebeurt bij mensen die een instrument leren bespelen. de verandering is dat gebieden waar zich de positieve emoties bevinden een abnormaal hoge activiteit vertonen. Het verbetert sociaal gedrag, altruisme, welbevinden, mildheid en compassie. mensen slapen beter en kunnen zich beter concentreren, kunnen beter reageren op onverwachte situaties en hebben meer zelfrespect. Kortom: waar wacht je nog op?
Jonn Kabat-Zinn ontwikkelde daarop mindfulness, een geseculariseerde vorm van boeddhistische meditatie. In acht lessen kun je de basis leren, en veel werkgevers bieden dit inmiddels ook aan werknemers aan om het ziekteverzuim tegen te gaan en te zorgen dat mensen beter in hun vel zitten.
Waarom zou je dat dan aan je kinderen onthouden? vaak hoor je dan dat het zweverig is. David van Reybroeck stelt: Het blijkt juist uiterst concreet en tastbaar te zijn. door je aandacht te richten op je ademhaling leer je weer met beide benen op de grind te staan, je lichaam weer te ervaren en in het nu te zijn. Het is dus uiterst aards. De term zweverig past eerder bij het hectische leven van alledag.
En wie iets meer weet van de christelijke traditie weet dat juist in de contemplatieve vormen van spiritualiteit precies deze aanwezigheid in het hier en nu, het luisteren, gewaarworden, je opent naar de wereld van het heilige.
Hieronder een meditatie voor kinderen:
Compassie – Karen Armstrong
Compassie is de diepe betrokkenheid bij wat de ander beleeft of ervaart, in het besef van een gemeenschappelijke, gedeelde menselijkheid. het omvat ook mededogen met onszelf, dat wil zeggen, de milde blik waarmee we naar onszelf kijken in tijden van nood.
Karen Armstrong, voormalig kloosterzuster en een van de grootste deskundigen op het gebied van religie, gaf in 2008 een TED-talk over dit thema. Zij had het klooster verlaten vanwege de autoritaire sfeer die niet klopte met haar diepe geloof in God als liefde. in haar Lezing legde ze uit dat compassie een centrale deugd is in alle wereldreligies, van boeddhisme, hindoeisme, tot taoisme, cofucionisme, jodendom chrsitendom en islam. ‘Wanneer we ons met compassie om de ander bekommeren plaatsen we onszelf buiten het centrum van de wereld en zetten daar iemand anders neer’
Die compassie komt in de verschillende religies terug is wat wel de Gouden regel wordt genoemd: behandel de ander zoals wij zelf behandeld willen worden. In het Handvest voor compassie heeft Armstrong deze regel, samen met vertegenwoordigers van andere religies uitgewerkt. Het werd op vele plekken in de wereld ondertekend. Hieronder legt zij het principe uit:
En de strijd in eigen huis?
Tussen ouders en kinderen is vaak ook strijd. Hoe kun je hen leren om vreedzaam met anderen om te gaan als je er zelf mee worstelt? Ja, ik spreek uit eigen ervaring. op mijn werk ben ik vaak geduldiger dan thuis. En ik zie overigens ook dat mijn kinderen thuis ook meer de strijd aangaan dan op school of bij vriendjes. Door voor jezelf te zorgen met meditatie, yoga, gebed of hoe dan ook laat je hen zien en ervaren hoe belangrijk dit is.
Steeds meer leerkrachten zoeken naar manieren om hier aandacht aan te geven in het ritme van de week of de dag. Vrede begint bij jezelf en in de ontmoeting met de ander. daar kun je ook meer over lezen in het verhaal van de heilige Franciscus elders op deze website.
Is dit voor jou een goed onderwerp voor een schoolpleingesprek? Laat het ons weten!
